Granen, Zaden en Noten | HACCP Productgroep

Wetgeving Granen, Zaden en Noten

Hier voglt een lijst met relevante wetgeving voor Granen, Zaden en Noten.

Verordening	Beschrijving
(EG) nr. 178/2002	Algemene beginselen en voorschriften van de levensmiddelenwetgeving, tot oprichting van een Europese Autoriteit voor voedselveiligheid en tot vaststelling van procedures voor voedselveiligheidsaangelegenheden
(EG) nr. 852/2004	Levensmiddelenhygiëne
(EG) nr. 2073/2005	Microbiologische criteria voor levensmiddelen
(EU) nr. 1169/2011	Verstrekking van voedselinformatie consumenten
(EC) nr. 1881/2006	Vaststelling van de maximumgehalten aan bepaalde verontreinigingen in levensmiddelen

Microbiologie Granen, Zaden en Noten

Tabel 2 mogelijke pathogenen afgeleid van Hazards Pathogenen

Product	B. Cereus	Camppylob.	Cl. Bot.	Cl. Perfr	E. Coli 0157	L. Mono	Salmonella	S. Aureus	V. parahaem
Granen, noten	++	–	–	–	–	–	–	–	–

Tabel 3 Voorkomende microbiologische gevaren

Pathogenen	GR	O2	T(1)	pH	Min. Aw	Inc, tijd	Duur	DR	Voedingsmiddelen
Bacillus cereus	+	fa	5-50	5-9	0.92	0,5-6 uur	24 uur	+/- 10 ug/kg per lichaamsgewicht	Rijst, zetmeelrijke producten, puddingen, sauzen, kruiden, specerijen, zuivel

Table 4 mogelijke mycotoxines, afgeleid Hazard tabel Mycotoxines

Mycotoxine (toxine afkomstig van Schimmel)	Schimmel {1}	Agrarische grondstoffen / Voedingsmiddelen	ADI of AWI (ug/kg lichaams-gewicht)	Effecten	Wettelijke regelingen	Opmerkingen
aflatoxine (vijf soorten: B1, B2, G1, G2; M1 komt in melk voor en is afkomstig van B1) en M2 (M1 en M2 zijn omzettingsproducten van Aflatoxine B1, B2 in lacterende zoogdieren	Aspergillus flavus Aspergillus parasiticus Aspergillus nomius	Graan, boekweit, mais en maisproducten, katoenzaad, pinda’s en andere noten (pistache-noten, walnoten), specerijen, gedroogde vijgen, melk (producten), soja en sojabonen, sesamzaad	geen ADI	Acuut toxisch; aan-tasting lever, nieren. Chronisch: carcinogeen (kankerverwekkend) → vooral lever.	(EG) nr. 1881/2006	Aflatoxine B 1 komt het vaakst voor en is het meest giftig en carcinogeen. In melk (producten) komt aflatoxine M 1 voor als afbraakproduct van B 1 . Oneveer 1-3% B 1 wordt in melk omgezet naar M 1 . M 1 is minder giftig en carcinogeen dan B 1 . Behalve M 1 zijn er nog meer afbraakproducten van B 1 in melk gevonden. Groei schimmels vooral in de tropen tijdens opslag en transport bij hoge temperatuur (optimum 25 o C: range 8-37) en/of hoge luchtvochtigheid (>83%). In ontwikkelde landen (VS) aflatoxinen vooral bij slecht groeiseizoen (droogtestress).
ochratoxine-a ochratoxine-b	Aspergillus ochraceus; Penicillium viridicatum; Penicillium purpures-cens; Penicillium verrucosum	Gerst, rogge, tarwe, rijst, mais, pinda’s, Braziliaanse noten, pepers, katoenzaad, kaas	AWI van toxine A: 0,112 (JECFA, 1990) Grenswaarde: 10 ug/kg levensmiddel. LD 50 (rat, oraal) van toxine A: 20 mg/kg	Acuut: schade aan nieren en lever; mogelijk nier-carcinogeen (al in ratten aangetoond), teratogeen.	(EG) nr. 1881/2006	Toxine A is giftiger dan B. In Nederland worden zulke lage gehalten gevonden dat risico klein is → geen norm. Groei schimmels mogelijk in gematigd klimaat. Toxine A wordt geinactiveerd bij T > 221 o C
sterigmatocystine	Aspergillus versicolor; Aspergillus ruber; Aspergillus flavus; Penicillium luteum A. nidulans, Bipolaris	Graan, boekweit, tarwe, rijst, pinda, soja, kaas, kaaskorst, groene koffiebonen, smeltkaas	geen ADI	Acuut: schade aan lever, teratogeen. Chronisch: mutageen, carcinogeen	(EG) nr. 1881/2006	In Nederalnd is onderzoek gedaan naar het voorkomen van toxine in graan, boekweit en sojaproducten. Toxine is niet gevonden en controle wordt niet nodig geacht.
patuline	Apergillus clavatus; Penicillium roqueforti; Penicillium expansum; Penicillium patulum	Appel, appelsap, beschimmelde vruchten, granen, kaas, worst	AWI: 7 (JECFA, 1989)	Acuut toxisch (beschadigingen aan longen, hersenen, lever, nieren); carcino- gene werking niet aan-getoond (IARC, 1985)	(EG) nr. 1881/2006	Bij fermentatie appelsap naar cider en door vitamine C vindt vernietiging plaats. Nederlands onderzoek heeft geen carcinogeniteit aangetoodn → norm niet nodig.Patuline-gehalte kan een indicatie zijn voor hanteren GMP-richtlijnen (geen rotte appels gebruikt).
Ergot-toxinen (Moederkoren)	Claviceps purpurea; Claviceps paspali	Rogge (met name), tarwe, gerst, haver.	ADI: 0,001 mg/kg (mens) {2}. Geneesmiddel: 0,125 mg/kg	Hallucinaties, gangreen. Carcinogeniteit niet aangetoond.	(EG) nr. 1881/2006	Europa: laatste ziektegevallen bij de mens in 1951. In de middeleeuwen veel voorkomende ziekte (St. Anthoniusvuur). Toxinen zitten in harde, paarse korrels. Toxinevorming vindt op veld plaats.
deoxynivalenol = DON (hoofdgroep: trichothecenen)	Fusarium spp. Fusarium graminearum	Tarwe, gerst, mais, haver, rogge, rijst, graanvlokken en -zemelen	ADI volwassenen: 3 ADI kinderen: 1,5 (NRC, Canada 1985)	Acuut toxisch: verschillende effecten (o.a. braken, aantas-ting afweersysteem). Mogelijk teratogeen. Carcinogeniteit niet aangetoond	(EG) nr. 1881/2006	Over werking en toxiciteit nog weinig bekend; meer onderzoek is gewenst. OP veld wordt meestal toxine geproduceerd. Fusarium spp. komen in gematigde streken op granen voor.
nivalenol =NIV (hoofdgroep trichothecenen)	coli, Fusarium tricinctum	Tarwe, gerst, mais, haver, rogge, rijst, graanvlokken en -zemelen			(EG) nr. 1881/2006	Wordt meestal naast DON gevonden. Op veld wordt meestal toxine geproduceerd.
fumonisine B1, B2 en B3	Fusarium moniliforme	Mais en maisproducten		Mogelijk carcinogeen voor slokdarm en lever.	(EG) nr. 1881/2006
T 2 -toxine (hoofdgroep: tricho-thecenen)	Fusarium spp.	Gierst, tarwe, haver, gerst, rogge, boekweit, pinda’s, mais, sorghum.		Acuut toxisch: alimentary toxic aleukia (ATA) → 80% sterfte. Mogelijk ook mutageen, teratogeen.	(EG) nr. 1881/2006	Groei van schimmels wordt gestimuleerd door lage temperaturen, vooral wisselingen om het vriespunt. Overwinteren van granen op het veld is af te raden. Inactivering toxine bij T > 200 o C.
zearalenon	Fusarium spp. onder andere: Fusarium graminaerum Fusarium roseum, Fusarium culmorum, Fusarium moniliforme	Mais, sorghum, tarwe, gerst		Oestrogene werking → negatieve invloed op vruchtbaarheid. Vermoedelijk ook mutageen, terato-geen, carcinogeen.	(EG) nr. 1881/2006	Vorming toxine wordt gestimuleerd door temperaturen die langere tijd nabij het vriespunt liggen en door temperatuurwisselingen van laag naar gemiddelde temperaturen. Vooral schimmelgroei op het veld, maar tijdens opslag is ook mogelijk. Inactivering toxine bij T > 165 o C.
Rubratoxine (A en B)	Penicillium rubrum	Grond, pinda’s, peulvruchten, mais, zonnebloempitten.		Acuut toxisch	(EG) nr. 1881/2006	Ziekten vooral geconstateerd bij dieren na consumptie van besmet diervoeder. Inactivering toxine A bij T > 214 o C; toxine B bij T > 170 o C.
gele-rijst-toxinen (o.a. citrinine, citreo-viridine)	Penicillium spp. soms Aspergillus spp. Penicillium citrinum Penicillium veridicatum	Rijst, tarwe, gerst, pinda’s	Citrinine: LD 50 b bij rat, oraal = 50 mg/kg.	Acuut toxisch, ver-schillende effecten (o.a. nier- en leverschade).	(EG) nr. 1881/2006	Citrinine wordt geinactiveerd bij T > 172 o C; citreoviridine bij T > 110 o C. P.Citrinum produceert behalve citrinine een geel pigment dat onder UV-licht fluoriseert.

Tabel 6 mogelijke chemische gevaren Granen, Zaden en Noten

Stof	Voedingsmiddel	Wettelijk	Opmerkingen
gmo	soja en mais	zie richtlijnen	Indien bekend is dat bij de leverancier besmetting mogelijk is via cross contaminatie, dan extra aandacht geven.
Cyanide	Onbewerkte hele, gemalen gekraakte, gehakte abrikozenpitten op de markt gebracht voor de eindverbruiker	Maximumgehalten overeenkomstig Verordening (EG) nr. 1881/2006	Ook te vinden in lijnzaad, cassave, yamwortel en limabonen.